ریواروکسابان چیست (زالرتو) ؟
ریواروکسابان یا آکسابین که به آن زالرتو هم گفته می شود یک رقیق کننده ی خونی است که برای کاهش خطر ایجاد لخته ی خون در بیماران فیبریلاسیون دهلیزی (که در اثر مشکلات قلبی ایجاد نشده باشد)، درمان و کاهش خطر ایجاد لخته ی خون در پاها،و در ریه، تجویر میشود. لخته های خونی که در قلب تشکیل شوند خطرناک میباشند زیرا آن ها میتوانند به مغز منتقل شده و باعث سکته مغزی شود، از زارلتو به عنوان یک ضد انعقاد خوراکی (رقیق کننده خون) برای پیشگیری و درمان لخته های خون استفاده میشود.
به همین ترتیب لخته خونی که در پاها یا ریه ها تشکیل میشوند و در صورت عدم درمان به همان اندازه تهدید کننده ی حیات هستند. زارلتو یک مهارکننده ی انتخابی فاکتور Xa، که یک آنزیم ضروری برای تشکیل لخته است، میباشد. این دارو توانایی تشکیل لخته در خون را کاهش می دهد. FDA این دارو را در سال ۲۰۱۱ تایید کرد.
چه نام های تجاری برای داروی ریواروکسابان ( آکسابین ) در دسترس هستند؟
نام تجاری آکسابین زارلتو (Xarelto) است
ریواروکسابان در موارد زیر تجویز میشود:
- کاهش خطر سکته مغزی و تشکیل لخته خون در بیمارانی که دچار فیبریلاسیون دهلیزی هستند که در اثر مشکلات دریچه ای ایجاد نشده باشد.
- درمان و جلوگیری تشکیل لخته در رگهای خونی، این لخته ها اغلب در وریدهای عمقی پا تشکیل می شوند (DVT) و با کنده شدن در اثر فشار خون می توانند باعث آمبولی ریه (PE، لخته ی خون در ریه ها) شوند
- جلوگیری از خطر ترمبوز وریدهای عمقی (DVT، لخته ی خون در ورید های پا) در عمل های تعویض مفصل ران یا زانو
- کاهش خطر سکته و یا حمله قلبی در بیماران سندروم کرونری حاد (CAD) یا بیماری شریان محیطی (PAD)
عوارض جانبی ریواروکسابان چیست؟
شایع ترین عارضه ی جانبی زارلتو خون ریزی است. زمانی که زارلتو با داروهایی مانند آسپرین، یا داروهای حاوی آسپرین، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، وارفارین، هپارین، کلوپیدوگرل، و دیگر داروهایی که برای پیشگیری از ایجاد لخته خون استفاده میشوند مصرف شود خطر خون ریزی بیشتر خواهد شد.
در بیمارانی که تحت عمل های نخاعی و فرآیندهای اپی دورال قرار میگیرند، با استفاده از زارلتو چند مورد نادر اما خطرناک خون ریزی و فلج گزارش شده است. این خطر در بیمارانی که مشکل نخاعی دارند و از کاتتر ساکن اپی دورال استفاده میکنند، کسانی که جراحی نخاعی دارند یا از داروهای دیگری برای پیشگیری از ایجاد لخته استفاده میکنند، بسیار بیشتر است و همچنین خطر خون ریزی در آن ها افزایش می یابد.
دیگر عوارض جانبی شایع زارلتو شامل موارد زیر است:
- کمردرد
- خارش
- افزایش مقدار آنزیم های کبدی
عوارض جانبی خطرناک زارلتو شامل موارد زیر است:
- خون ریزی شدید
- هپاتیت
- کاهش پالاکت ها
- واکنش آلرژیک (حساسیتی)
- سندرم استیون جانسون
دوز مصرفی ریواروکسابان چقدر است؟
ریواروکسابان در دوزهای ۱۰، ۲۰، و ۱۵ میلی گرم موجود است، اولین و مهمترین نکته در مصارف داروی همیشه این است که بهترین دستور همان دوزی است که پزشک شما توصیه می کند یک متخصص قلب و عروق با سنجش همه جوانب و شرایط بیمار دارو را تجویز می کند بنابراین همیشه به توصیه پزشک عمل کنید، این دارو به طور معمول به ترتیب زیر توصیه می شود
- برای کاهش خطر سکته ی مغزی در افراد دچار فیبریلاسیون دهلیزی بدون اختلال دریچه، و با کلیرانس کراتینین بالای ۵۰ میلی لیتر در دقیقه باید روزانه ۲۰ میلی گرم همراه با شام مصرف شود. (اگر زارلتو همراه با غذا مصرف شود جذب بهتری دارد.) بیماری که کلیرانس کراتینین بین ۵۰ و ۱۵ میلی لیتر در دقیقه دارد، باید روزانه ۱۵ میلی گرم به همراه شام مصرف کند.
- برای درمان DVT یا آمبولی ریوی، در ۲۱ روز ابتدایی ۱۵ میگی گرم دو بار در روز به همراه غذا، و در پی آن تا ۶ ماه روزانه ۲۰ میلی گرم به همراه غذا مصرف میشود.
- برای کاهش خطر عود DVT یا آمبولی ریه، باید روزانه ۲۰ میلی گرم به همراه غذا مصرف شود.
- برای پیشگیری از رخ دادن DVT بعد از جراحی تعویض مفصل ران (هیپ)، به مدت ۳۵ روز، روزانه ۱۰ میلی گرم خوراکی مصرف میشود.
- برای پیشگیری از رخ دادن DVT بعد از جراحی تعویض مفصل زانو، به مدت ۱۲ روز، روزانه ۱۰ میلی گرم خوراکی مصرف میشود.
- زمانی که داروی شما از وارفارین به ریواروکسابان تغییر میکند، مصرف وارفارین باید متوقف شود و بعد از آن بلافاصله پس از اینکه نسبت بین المللی طبیعی (اندازه گیری عملکرد وارفارین) به کمتر از ۳ رسید شروع شود.
نکات مهم
- زمانی که داروی شما از دیگر رقیق کننده های خونی به ریواروکسابان تغییر میکند، ریواروکسابان باید ۲ ساعت قبل از زمان مصرف داروی قبلی یا در همان زمان (نوبت شبانه ی بعد) مصرف شود.
- مصرف ریواروکسابان در بیمارانی با بیماری های کبدی متوسط و شدید و یا بیماری های کبدی مرتبط با اختلالات خونی توصیه نشده است.
- برای پیشگیری از ایجاد عوارض جانبی خطرناک، ریواروکسابان در بیمارانی با کاهش چشمگیر عملکرد کلیه، به معنی کاهش کلیرانس کراتینین به زیر ۳۰ میلی لیتر در دقیقه، نباید استفاده شود.
- بیماری که نمیتواند قرص کامل را ببلعد، میتواند قرص های ۱۰، ۱۵ و ۲۰ میلی گرمی را خرد کند و بلافاصله قبل از مصرف آن را با سس سیب ترکیب کند.
- توجه: با این که قرص های ۱۵ و ۲۰ میلی گرمی باید همراه غذا مصرف شوند، اما قرص های ۱۰ میلی گرمی را هم میتوان همراه با غذا و هم بدون غذا مصرف کرد.
چه داروها یا مکمل هایی با ریواروکسابان تداخل دارند؟
آنزیم CPY3A4 کبدی و سیستم انتقال دارویی پی-گلیکوپروتئین در ابتدا مسئول متابولیسم و حذف زارلتو از بدن هستند. مصرف زارلتو بهم همراه داروهایی که فعالیت آنزیم CPY3A4 کبدی و سیستم انتقال دارویی پی-گلیکوپروتئین را تغییر می دهند ممکن است مقدار خونی زارلتو را تغییر دهد. زارلتو نباید به همراه داروهای زیر مصرف شود:
- کتوکونازول
- ریتوناویر
- کلاریترومایسین
- اریترومایسین
- فلوکونازول
- کاربامازپین
- فنی توئین
- ریفامپین
- هوفاریقون
- زارلتو به دلیل افزایش خطر خون ریزی نباید با دیگر داروهای رقیق کننده ی خون مصرف شود.
آیا مصرف ریواروکسابان در هنگام بارداری یا شیردهی بی خطر است؟
- به دلیل عدم وجود اطلاعات قطعی، زارلتو فقط در صورتی هنگام بارداری میتواند استفاده شود که فواید ممکن آن، خطر های احتمالی که برای جنین دارد را توجیه کند. زارلتو در طبقه بندی FDA در رده ی C بارداری (مطالعه روی حیوانات آسیب هایی را نشان داده اند اما مطالعه ی کافی روی انسان ها انجام نشده است.) قرار دارد.
- مشخص نیست که آیا زارلتو در شیر ترشح میشود یا خیر. به این دلیل که بسیاری از داروها به شیر انسان ها وارد میشوند، پس میتوانند خطرات محتملی برای کودکانی که از شیر مادر تغذیه میکنند داشته باشند، زارلتو باید در مادران شیرده با احتیاط مصرف شود.
داروهای ریواروکسابان با چه دوزی در دسترس هستند؟
قرص های خوراکی: ۱۰، ۱۵ و ۲۰ میلی گرم
چگونه باید ریواروکسابان را نگهداری کنم؟
قرص ها باید در دمای اتاق، بین ۱۵ تا ۳۰ درجه ی سانتیگراد نگهداری شوند.
شرکتهای تولید کننده و نامهای دارویی در دسترس
ریواروکسابان از شرکتهای دارویی مختلف در ایران در دسترس است که با همان دوزها ولی با نامهای شرکتی مختلف پخش می شوند، در حقیقت تمامی این داروها از یک دسته ولی به دلیل شرکت تولید کننده متفاوت با نامهای مختلف یافت می شوند
آکسابین ۱۰ ، آکسابین ۱۵ ، آکسابین ۲۰ از شرکت دارویی آرنا حیات دانش [ایران]
زالربان ۱۰، زالربان ۱۵ و زالربان ۲۰ از شرکت دارویی عبیدی
زالرتو ۱۰، زالرتو ۱۵، زالرتو ۲۰ از BAYER PHARMA آلمانی
و برخی دیگر شرکتها مانند اکتور که دارو را به نام کلاتور تولید نموده است و همچنین خود نام ریواروکسابان از داروسازی تهران
دکتر محسن صادقی قهرودی استادیار دانشگاه متخصص قلب و عروق و فوق تخصص بالون آنژیوپلاستی و والوپلاستی
