در این مقاله دکتر صادقی قهرودی متخصص قلب و فوق تخصص آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی، شما را با علائم حمله قلبی آشنا می کند. همچنین در ادامه درباره ی تفاوت این بیماری با ایست قلبی و همچنین عوارض بعد از حمله قلبی نیز صحبت شده سات.
عضله قلب به یک منبع ثابت خون غنی از اکسیژن برای تغذیه نیاز دارد. شریان هاى کرونر این جریان خون حیاتی را براى قلب تامین می کنند. اگر بیماری عروق کرونر داشته باشید، این شریان ها تنگ و باریک می شوند و خون نمی تواند آن چنان که باید به قلب جریان یابد .
چربی، کلسیم، پروتئین ها و سلول های التهابی درون شریان ها ایجاد می شوند تا پلاک هایی با ابعاد مختلف ایجاد کنند. رسوبات پلاک از خارج سخت و از داخل نرم هستند.
اگر پلاک سخت باشد، شکاف خارجی پاره مى شود، پلاکت ها به آن ناحیه می رسند و در اطراف پلاک لخته های خون تشکیل می دهند. اگر یک لخته خون شریان را به طور کامل مسدود کند، به عضله قلب اکسیژن نمی رسد. در یک زمان کوتاه، سلول های عضلانی قلب می میرند و باعث آسیب دائمی می شود. این رویداد یک حمله قلبی است.
در موارد نادرتر، حمله قلبی ممکن است ناشی از اسپاسم یک شریان کرونر باشد. در طی یک اسپاسم کرونر، شریان های کرونر، اسپاسم شدید، باعث کاهش خون رسانی به عضله قلب (ایسکمی) می شوند. این حالت ممکن است در زمان استراحت رخ دهد و حتی ممکن است در افرادى که بیماری عروق کرونر ندارند اتفاق بیافتد.
هر شریان کرونر خون را به یک ناحیه از عضله قلب می رساند. مقدار آسیب به عضله قلب به اندازه ناحیه آسیب دیده و زمان بین آسیب و درمان بستگی دارد.
علائم بروز حمله قلبی
حمله قلبی زمانی رخ می دهد که یک یا چند شریان کرونر مسدود شوند. با گذشت زمان، یک شریان کرونر می تواند با ایجاد مواد مختلف از جمله کلسترول (آترواسکلروز) مسدود شود. این حالت که به عنوان بیماری عروق کرونر شناخته می شود، باعث بیشتر حملات قلبی می شود.
در طی حمله قلبی، یکی از این پلاک ها پاره مى شود و کلسترول و مواد دیگر را به جریان خون وارد مى کند . در محل پارگی لخته خون ایجاد می شود. اگر لخته خون به اندازه کافی بزرگ باشد ، می تواند جریان خون از طریق عروق کرونر به قلب را مسدود کند . این حالت باعث نرسیدن اکسیژن و مواد مغذی به قلب (ایسکمی) می شود.
علایم حمله قلبی عبارتند از:
- ناراحتی، فشار، سنگینی یا درد در قفسه سینه، بازو یا زیر سینه
- ناراحتی منتشر شده به پشت، فک، گلو و یا بازو
- احساس پری، سوء هاضمه یا احساس خفگی (ممکن است مانند سوزش سر دل باشد)
- تعریق، تهوع، استفراغ یا سرگیجه
- ضعف شدید، اضطراب، یا تنگی نفس
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
در طی حمله قلبی، علائم حدود ۳۰ دقیقه یا بیشتر طول می کشند و با استراحت یا نیتروگلیسیرین زیر زبانى تسکین می یابند.
برخى افراد بدون هیچ علامتی دچار حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد “خاموش”) میشوند. انفارکتوس میوکارد خاموش می تواند در هر کسی رخ دهد، اما در افراد مبتلا به دیابت شایع تر است.
بهبودی عضله قلب بعد از حمله قلبی آغاز می شود و حدود هشت هفته طول می کشد. مانند یک زخم در پوست، زخم قلب بهبود می یابد و در ناحیه آسیب دیده اسکار تشکیل می شود. اما، بافت جدید اسکار منقبض نمی شود. بنابراین، پمپاژ قلب پس از حمله قلبی کاهش می یابد. مقدار توانایی پمپاژ از دست رفته به اندازه و محل زخم بستگی دارد.
مطلب مرتبط: علائم حمله ی قلبی خاموش
اگر دچار حمله قلبی شدم ، چه اقداماتی انجام دهم ؟
پس از حمله قلبی ، درمان سریع برای باز کردن شریان مسدود شده ضروری است تا میزان آسیب به حداقل برسد . با تحربه اولین نشانه های حمله قلبی، سریعا با اورژانس تماس بگیرید . بهترین زمان برای درمان حمله قلبی در عرض یک تا دو ساعت پس از شروع اولین علائم است. انتظار بیشتر ، میزان آسیب به قلب را افزایش و احتمال بقا را کاهش می دهد.
به یاد داشته باشید که ناراحتی قفسه سینه را می توان به اشکال متفاوتی توصیف کرد. این حالت می تواند در قفسه سینه یا بازوها، پشت یا فک ایجاد شود. اگر این علائم را داشتید ، بلافاصله به دنبال مراقبت های پزشکی باشید .
حمله قلبی چگونه تشخیص داده می شود؟
وقتی آمبولانس رسید کارهای زیر انجام می شود:
✅ معاینه ی شما و اندازه ی گیری ضربان قلب و فشار خون شما
✅ گرفتن نوار قلبی در آمبولانس
✅ ارزیابی علائم و سابقه پزشکی شما
✅ دادن مسکن و در صورت نیاز ماسک اکسیژن به شما
✅ اگر آسپرین مصرف نکرده اید به شما آسپرین میدهند.
✅ انتقال شما به مناسب ترین بیمارستان
در صورتی که به حمله قلبی شک کردیم، آیا باید آسپرین مصرف کنیم؟
در صورتی که به حمله قلبی شک کردید، اولین کار این است که با اورژانس تماس بگیرید. شما باید تا زمانی که آمبولانس می رسد، بنشینید و استراحت کنید. برای پیدا کردن آسپرین بلند نشوید و حرکت نکنید. این کار ممکن است قلب شما را تحت فشار غیر ضروری بگذارد.
اگر آسپرین در نزدیکی شماست، یک قرص ۳۰۰ آن را بجوید. در صورتی که به آسپرین حساسیت دارید، از آن استفاده نکنید. اگر آسپرین در نزدیکی شما نیست و یا نمی دانید که به آن حساسیت دارید یا خیر، فقط تا زمان رسیدن آمبولانس در جای خود بمانید و استراحت کنید.
تفاوت حمله قلبی و ایست قلبی چیست؟
حمله قلبی وقتی اتفاق می افتد که جریان خون قسمتی از قلب به طور ناگهانی قطع می شود. خیلی از حملات قلبی در اثر بیماری شریان کرونری قلب به وجود می آیند؛ اما ایست قلبی زمانی اتفاق می افتد که قلب شما عمل پمپاژ خون به بدن را متوقف می کند. اگر چه حمله قلبی می تواند باعث ایست قلبی شود، اما آن ها دو چیز متفاوت اند.
کسی که دچار ایست قلبی شده است، ممکن است افت هوشیاری داشته باشد و نتواند درست نفس بکشد. اگر مشاهده کردید کسی دچار حمله قلبی شده است با تماس فوری با اورژانس و ماساژ قلبی (CPR) می توانید جان او را نجات دهید.
چه عواملی شانس ابتلا به حمله ی قلبی را افزایش می دهد؟
برخی عوامل باعث ایجاد ناخواسته ذخایر چربی (آترواسکلروز) می شوند که شریان هایی را در سراسر بدن شما مسدود می کنند. شما می توانید بسیاری از این عوامل خطر را بهبود بخشید یا از بین ببرید تا شانس ابتلا به اولین حمله قلبی در شما کاهش یابد.
عوامل خطر حمله قلبی عبارتند از:
سن: احتمال حمله قلبی در مردان بالای ۴۵ سال و زنان بالاى ۵۵ سال بیشتر است .
دخانیات: سیگار کشیدن و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض دود شانس ابتلا به حمله قلبیرا افزایش می دهد.
فشار خون بالا: با گذشت زمان، فشار خون بالا می تواند به شریان هایی که قلب شما را تغذیه می کنند آسیب برساند. فشار خون بالا یی که با شرایط دیگر مانند چاقی، کلسترول بالا یا دیابت همراه باشد ، خطر حمله قلبی را افزایش می دهد.
سطح بالای کلسترول یا تری گلیسرید خون: سطح بالای کلسترول ال دی ال (کلسترول “بد”) باعث تنگ و مسدود شدن شریان ها می شود. هم چنین سطح بالای تری گلیسیرید، نوعی از چربی خون مرتبط با رژیم غذایی ، نیز خطر ابتلا به حمله قلبی را افزایش می دهد. با این حال، سطح بالای کلسترول اچ دی ال (کلسترول خوب) خطر ابتلا به حمله قلبی را کاهش می دهد.
چاقی: چاقی با سطح کلسترول بالا، سطح تری گلیسیرید بالا، فشار خون بالا و دیابت همراه است. کاهش فقط ١٠ درصد از وزن بدن می تواند این خطر را کاهش دهد.
دیابت: عدم تولید کافی هورمون انسولین از پانکراس یا عدم پاسخ صحیح به انسولین باعث افزایش سطح قند خون بدن می شود که خطر ابتلا به حمله قلبی را افزایش می دهد.
سندرم متابولیک: این سندرم زمانی اتفاق می افتد که شما چاقی، فشار خون بالا و قند خون بالا داشته باشید. سندرم متابولیک احتمال ابتلا به بیماری قلبی را دو برابر افزایش می دهد.
سابقه خانوادگی حمله قلبی : اگر خواهر و برادر، والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ شما در گذشته حمله قلبی را تجربه کرده باشند، (در ۵۵ سالگی برای بستگان مرد و ۶۵ سالگی برای بستگان زن)، شما نیز ممکن است در معرض خطر حمله قلبی باشید .
کمبود فعالیت بدنی: عدم فعالیت باعث افزایش سطح کلسترول خون و چاقی می شود. افرادی که به طور منظم ورزش می کنند، سیستم قلبی عروقی سالم ترى دارند .
استرس: استرس ممکن است منجر به افزایش خطر ابتلا به حمله قلبی شود.
مواد مخدر غیر قانونی: استفاده از داروهای محرک مانند کوکائین یا آمفتامین می تواند باعث ایجاد اسپاسم شریان هاى کرونر شما شود که می تواند باعث حمله قلبی شود.
سابقه پره اکلامپسی: این وضعیت موجب فشار خون بالا در دوران بارداری می شود و خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش می دهد.
بیمارى خود ایمنی: داشتن بیماری مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس می تواند خطر ابتلا به حمله قلبی را افزایش دهد.
عوارض جانبی حمله ی قلبی
آسیب به قلب ناشى از حمله قلبی می تواند منجر به عوارض زیر شود:
ریتم غیر طبیعی قلب (آریتمی): جریان هاى الکتریکی کوتاه می توانند افزایش یابند و موجب ریتم غیر طبیعی قلب شوند، که بعضی از آنها می توانند جدی و حتی کشنده باشند.
نارسایی قلبی: حمله قلبی ممکن است باعث آسیب میزان زیادی از بافت قلب شود که عضله قلب باقی مانده نتواند به اندازه کافی خون را از قلب پمپ کند. نارسایی قلبی می تواند موقت یا مزمن باشد .
توقف ناگهانی قلب: ممکن است بدون هشدارى به دلیل اختلالات الکتریکی که باعث ایجاد آریتمی شده است ، قلب شما متوقف شود. حملات قلبی خطر ابتلا به توقف قلبی را افزایش می دهند که بدون درمان فوری می توانند مرگبار باشند.
پیشگیری از وقوع حمله ی قلبی
هیچ وقت براى پیشگیری از حمله قلبی دیر نیست . در اینجا راه هایی برای پیشگیری از حمله قلبی آورده شده است.
داروها: مصرف داروها می تواند خطر ابتلا به حمله قلبی را کاهش دهد و به بهبود عملکرد قلب آسیب دیده کمک کند. دستورات پزشک خود را دنبال کنید .
تغییر شیوه زندگی: حفظ وزن سالم با رژیم غذایی سالم ، سیگار نکشیدن، ورزش منظم، مدیریت استرس و کنترل شرایطی که می تواند منجر به حمله قلبی شوند، مانند فشار خون بالا، کلسترول و دیابت خطر حمله قلبی را کاهش می دهد.
دکتر محسن صادقی قهرودی استادیار دانشگاه متخصص قلب و عروق و فوق تخصص بالون آنژیوپلاستی و والوپلاستی
