دکتر صادقی قهرودی
متخصص قلب و عروق ، آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی

مراقبت های بعد از بالون زدن قلب – قسمت دوم

در قسمت اول این بخش از مقاله به بالون زدن قلب  پرداختیم در این بخش از مقاله به عوارض و دوران بهبودی بالون آنژیوپلاستی می پردازیم.

بالون زدن قلب توسط کاتتری انجام می شود که نوکی حاوی بالون داشته و جهت بازکردن تنگی در یک شریان کرونری به یکی از شریان های کشاله ران یا مچ دست وارد می شود.

عوارض مداخله کرنری از طریق پوست چیست؟

مداخله کرونری از طریق پوست با استفاده از بالون زدن قلب ، استنت و یا آترکتومی می تواند منجر به رفع موثر انسداد شریان کرونری در ۹۰ تا ۹۵ درصد از بیماران شود.

در درصد بسیار کمی از افراد، به دلیل مشکلات فنی نمی توان مداخله کرونری از طریق پوست را انجام داد. این مشکلات معمولا شامل ناتوانی در عبور دادن سیم هدایت کننده و کاتتر بالون از نواحی تنگ شریان ها می شوند.

جدی ترین عارضه مداخله کرونری از طریق پوست هنگامی است که در چند ساعت اول پس از فرایند یک انسداد ناگهانی در شریان متورم شده رخ می دهد.

این انسداد ناگهانی در ۵ درصد از بیماران پس از انجام بالون زدن قلب اتفاق می افتد و جدی ترین عارضه مرتبط با مداخله کرونری از طریق پوست می باشد.

آنژیوگرافی از راه دست

انسداد ناگهانی در اثر ترکیبی از پارگی لایه داخلی شریان، لخته شدن خون (ترومبوز) در ناحیه بالون زدن قلب و انقباض (اسپاسم) یا واکنش ارتجاعی شریان در ناحیه بالون زدن قلب اتفاق می افتد. پس از جای گذاری استنت ها، بیماران آسپرین را به همراه یک داروی رقیق کننده دیگر به مدت یک سال یا بیش تر مصرف می کنند.

این مدت به نوع استنت بستگی دارد. این دارو های رقیق کننده کلوپیدوگرل (پلاویکس)، پراسوگرل (افینت) و تیکاگرلور بوده و می توانند پس از استنت گذاری در بیمارانی که توانایی مصرف نوع خوراکی آن ها را ندارند به صورت تزریقی مصرف شوند.

برای این که در حین و بعد از مداخله کرونری از طریق پوست از تشکیل لخته جلوگیری شود به بیمار آسپرین داده می شود. آسپرین از چسبیدن پلاکت ها به دیواره شریان جلوگیری کرده و مانع تحریک تشکیل لخته های خونی می شود.

همچنین، جهت جلوگیری بیش تر از انعقاد خون هپارین درون رگی یا آنالوگ های مصنوعی از بخشی از مولکول هپارین به بیمار داده می شود. جهت به حداقل رساندن اسپاسم عروق از ترکیب دارو های نیترات دار و کلسیم بلاکر استفاده می شود. افراد در معرض خطر زیاد ابتلا به انسداد ناگهانی شامل موارد زیر می شوند:

  • زنان
  • مبتلایان به آنژین ناپایدار
  • مبتلایان به حملات قلبی

با عرضه شدن استنت های کرونری که به طور اساسی مشکل محدود شدن جریان خون در اثر پارگی، ارتجاع الاستیکی و اسپاسم را بر طرف می کنند، بروز انسداد های ناگهانی پس از مداخله کرونری از طریق پوست به طور چشم گیری کاهش یافته است.

استفاده از ابر آسپرین های درون رگی که به روشی غیر از روش آسپرین مانع عملکرد پلاکت ها می شوند نیز بروز لخته شدن خون (ترومبوز) را پس از بالون زدن قلب و استنت گذاری به شدت کاهش داده است.

هنگامی که با صرف نظر از موارد گفته شده باز نگه داشتن یک شریان کرونری در حین مداخله کرونری از طریق پوست ممکن نیست، ممکن است انجام جراحی بای پس شریان کرونری مورد نیاز باشد. قبل از عرضه استنت ها و روش های ضد انعقاد پیشرفته پس از یک مداخله کرونری ناموفق در ۵ درصد از بیماران انجام اورژانسی جراحی بای پس شریان کرونری مورد نیاز بود.

هم اکنون، نیاز به انجام جراحی بای پس شریان کرونری پس از یک مداخله کرونری ناموفق کم تر از ۱ درصد می باشد. همچنین، میزان خطر حاد مرگ و میر پس از مداخله کرونری از طریق پوست کم تر از یک درصد است.

لازم به ذکر است که خطر ابتلا به حمله قلبی پس از مداخله کرونری از طریق پوست تنها ۱ تا ۲ درصد می باشد. میزان این خطر به تعداد رگ های درمان شده، عملکرد عضله قلب، سن و شرایط بالینی بیمار بستگی دارد.

دوران بهبودی پس از مداخله کرونری از طریق پوست چقدر طول خواهد کشید؟

مداخله کرونری از طریق پوست در اتاقی انجام می شود که تجهیزات کامپیوتری وابسته به اشعه ایکس متعددی در آن قرار دارند. این اتاق آزمایشگاه کاتتریزاسیون قلبی نام دارد. بیماران به وسیله مقادیر اندکی دیازپام (والیوم)، میدازولام (ورسد)، مورفین و دیگر آرام بخش های مخدری که به صورت درون رگی داده می شوند به طور خفیف آرام سازی می شود.

ممکن است بیماران یک درد جزئی را در ناحیه سوراخ در کشاله ران یا دست خود احساس کنند. همچنین، از آنجایی هنگام منبسط شدن بالون آنژیوپلاستی جریان خون در شریان کرونری به طور خفیفی قطع می شود، ممکن است فرد آنژین های خفیفی را تجربه کند.

بالون قلب

با این که مداخله کرونری از طریق پوست می تواند از ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت به طول انجامد اما معمولا در ظرف ۶۰ دقیقه انجام می شود. سپس بیماران برای تحت نظر بودن بر روی تخت های دارای نمایشگر قرار داده می شوند.

بسته به مدت نیاز به ماده رقیق کننده جهت پایدار سازی شریان باز شده ۴ تا ۱۲ ساعت بعد، کاتتر پلاستیکی از درون شریان کشاله ران خارج می شود. هنگامی که این کاتتر ها خارج می شوند جهت جلوگیری از خونریزی، آن ناحیه توسط دست یا گیره مکانیکی به مدت ۲۰ دقیقه تحت فشار قرار می گیرد.

در بسیاری از موارد در آزمایشگاه کاتتریزاسیون شریان درون کشاله می تواند بخیه زده شده و یا بسته شود و کاتتر ها فورا خارج شوند. این کار بیمار را قادر می سازد تا ظرف چند ساعت پس از فرایند در تخت بنشیند. اغلب بیماران یک روز پس از مداخله کرونری از طریق پوست، مرخص می شوند.

به بیمار توصیه می شود به مدت یک تا دو هفته پس از مداخله کرونری چیزی سنگین تر از ۲۰ پوند (۹ کیلو) بلند نکرده و فعالیت های شدید انجام ندهد. این کار التیام یافتن را برای شریان های کرونری و کشاله ران یا دست ممکن می سازد. بیماران می توانند دو تا سه روز پس از مداخله کرونری به فعالیت های عادی و جنسی خود بازگردند.

بیماران باید پس از مداخله کرونری از طریق پوست جهت جلوگیری از بروز مشکلات انعقادی در آینده مانند آنژین ناپایدار یا حملات قلبی برای همیشه آسپرین مصرف کنند. به بیمارانی که استنت گذاری برای آن ها انجام شده است، به مدت یک سال یک داروی ضد پلاکت دیگر (در بیش تر موارد کلوپیدوگرل یا همان پلاویکس) علاوه بر آسپرین داده می شود.

 

علت این کار این است که فلز موجود در استنت می تواند پس از جای گیری تشکیل لخته های خون را تحریک کند. گاهی چند هفته پس از مداخله کرونری از طریق پوست یک آزمون استرس ورزشی از بیمار گرفته می شود و آن نشان دهنده آغاز یک برنامه توانبخشی قلب می باشد.

توانبخشی می تواند شامل یک برنامه ۱۲ هفته ای از ورزش های پایش شده ای به طول یک ساعت و به تعداد سه بار در هفته باشد که به صورت تدریجی افزایش می یابند.

تغییرات سبک زندگی می توانند به کاهش احتمال ابتلا به بیماری های کرونری بیش تر، کمک کنند. این تغییرات شامل موارد زیر می شوند:

  • ترک سیگار
  • کاهش وزن و چربی رژیم غذایی
  • کنترل فشار خون و دیابت
  • کاهش سطح کلسترول خون

گاهی کاهش سطح کلسترول به وسیله مصرف دارو هایی انجام می شود که نه تنها به کاهش سطح کلسترول کمک می کنند بلکه می توانند فرد را در برابر حملات قلبی آینده نیز محافظت کنند.

نتایج بلند مدت مداخله کرونری از طریق پوست چیست؟

مزایای بلند مدت مداخله کرونری از طریق پوست به نگهداری از شریان (هایی) کرونری بستگی دارد که به تازگی باز شده است. ۳۰ تا ۵۰ درصد از بیمارانی که بالون زدن قلب (بدون استنت گذاری) داشته اند معمولا می توانند ظرف ۶ ماه پس از مداخله کرونری از طریق پوست به تنگی مجدد در ناحیه انبساط بالون مبتلا شوند.

ممکن است بیماران از بازگشت آنژین شکایت داشته و یا هیچ علائمی نداشته باشند. تنگی مجدد اغلب به وسیله آزمون های استرس ورزشی شناسایی می شود که ۴ تا ۶ ماه پس از مداخله کرونری از طریق پوست صورت می گیرند. بروز تنگی مجدد در افراد مبتلا به دیابت شیوع بسیار بیش تری دارد.

میزان بروز تنگی مجدد در ناحیه پیوند وریدی، منشا عروق، قسمت ابتدای شریان کرونری چپ (جلویی و نزولی) و در افراد دارای نتایج اولیه نامتعارف بسیار بالا تر می باشد. استفاده گسترده از استنت های درون شریانی بروز تنگی مجدد را به میزان ۵۰ درصد یا بیش تر کاهش داده است.

این وضعیت به علت جلوگیری از خاصیت ارتجاعی شریان و فراهم کردن مجرایی بزرگ تر در شریان درمان شده می باشد. با استفاده از استنت های دارویی جدید تر میزان تنگی مجدد به زیر ۱۰ درصد رسیده است. در صورتی که تنگی حاد نبوده و بیمار دارای علائم نمی باشد، تنگی مجدد می تواند به آسانی به وسیله دارو ها درمان شده و یا تحت نظر گرفته شود.

برخی بیماران جهت افزایش جریان خون شریان کرونری تحت مداخله کرونری مجدد قرار می گیرند. با این که الگو های مشخص تنگی مجدد میزان عود یا بازگشت بالایی دارند اما فرایند مداخله کرونری مجدد نتایج اولیه و دراز مدت مشابهی با مداخله کرونری اولیه خواهد داشت.

گاهی اوقات، جراحی بای پس شریان های کرونری برای افرادی توصیه می شود که شریان های مبتلا به تنگی مجدد و دیگر شریان های آن ها به بیماری شدید تری مبتلا شده اند. همچنین، بیماران می توانند جراحی بای پس شریان های کرونری را پس از مداخله کرونری ثانویه جهت اجتناب از ابتلا به تنگی مجدد شریان انتخاب کنند.

در بیمارانی که پس از بالون زدن قلب یا استنت گذاری به تنگی مجدد شریان مبتلا می شوند، استفاده از پرتو درمانی درون شریانی (براکی تراپی) می تواند به کاهش خطر ابتلا به تنگی مجدد شریان کمک کند.

مطالعات بیان دارند در صورتی که پس از گذشت ۶ تا ۹ ماه تنگی مجدد رخ ندهد، احتمال دارد شریان درمان شده برای سال های متوالی باز بماند. رخداد تنگی مجدد دیر هنگام پس از گذشت یک سال یا بیش تر بسیار نادر است.

علائمی که پس از مدت یک سال یا بیش تر از یک مداخله کرونری موفق به وجود می آیند معمولا ناشی از رخداد انسداد در قسمتی دیگر از شریان یا شریانی متفاوت با شریان درمان شده در مداخله کرونری اولیه می باشند.

دکتر محسن صادقی قهرودی استادیار دانشگاه متخصص قلب و عروق و فوق تخصص بالون آنژیوپلاستی و والوپلاستی

همین الان مشاوره بگیر