مهمترین علائم فشار خون پایین | علت ها | درمان

قلب وظیفه دارد فشار خون بدن ما را در محدوده نرمال حفظ کند. زمانی که بدن علائم فشار خون پایین را از خود نشان می دهد؛ ما باید هرچه سریع تر به آن رسیدگی کنیم. این موضوع خصوصا در افراد مسن اهمیت بیشتری پیدا می کند. چراکه فشار خون پایین با عدم اکسیژن رسانی کافی به مغز، باعث افتادن و بروز شکستگی در افراد مسن می شود.

---

در برخی موارد، درمان های طبیعی فشار خون پایین را افزایش می دهند و برخی علایم آن را رفع می کنند. اما در مواردی، جهت افزایش فشار خون به میزانی مناسب ممکن است به مداخلاتی در قالب دارو و درمان نیاز باشد.

فشار خون پایین چیست؟

زمانی که فشار خون بدن ما کمتر از رنج طبیعی باشد بدن علائمی از خود نشان می دهد. فشار خون نرمال در محدوده ی ۶۰/۹۰ تا ۸۰/۱۲۰ میلی متر جیوه است. فشار خون پایین، یا هایپوتانسیون معمولا به هر فشار خون پایین تر از ۹۰ بر روی ۶۰ میلی متر جیوه گفته می شود.

علائم فشار خون پایین

اگر فشار خون از مقدار گفته شده، کمتر باشد، اعضای بدن دچار کمبود اکسیژن و غذا می شوند. و در نتیجه بیمار به علائمی مثل موارد زیر دچار می شود:

• گیجی
• غش کردن
• عدم توانایی در تمرکز کردن
• اختلال یا تاری دید
• حالت تهوع
• خستگی

ممکن است برخی افراد تنها در حالت ایستاده علائم فشار خون پایین را بروز دهند. این مورد، کاهش فشار خون اورتو استاتیک نامیده می شود. معمولا در صورتی که تغییرات احتمالی موقعیت بدن، سبب افت سریع فشار خون و غش کردن فرد نشوند این حالت خطرناک نیست.

• احساس گیجی، سبکی سر

  زمانی که فشار خون شما افت می کند حالتی مثل سبکی سر و گیجی اتفاق می افتد. برخی افراد در این حالت می گویند مثل اینکه در هوا قدم بر می داریم. برخی مواقع حتی فشار پائین خون منجر به غش هم می شود. در افرادی که فشار خون نرمال بدنشان معمولا پائین است، به طور مسلم حالت غش در فشار پائین تری رخ می دهد.
  اما اگر فردی نسبت به حالت عادی با فشار ۱۲ یا بالاتر زندگی معمولی دارد (با افت فشاری که اتفاق می افتد) حالت های ضعف در فشار بالاتری نسبت به گروه اول اتفاق می افتد.

• حالت تهوع و استفراغ

  افت فشار می تواند همراه با حالت تهوع و استفراغ باشد. در این صورت نیاز به درمان فوری است. زیرا افت فشار در صورتی که سریع تشخیص داده نشود، ممکن است منجر به صدمات شدید و جبران ناپذیر شود.

• احساس ضعف و خواب آلودگی مداوم

  در زمان افت فشار سیستم خونرسانی در بدن دچار ضعف و اختلال می شود. احساس ضعف ناشی از نرسیدن به موقع مواد غذایی و اکسیژن به بدن در این شرایط اجتناب ناپذیر است.

• یخ کردن و سرد شدن دست و پا

  بعد از پائین آمدن فشار، به این دلیل که جریان خون در بدن کاهش پیدا می کند، دستان و پاها مخصوصا دچار سردی می شوند. دلیل آن این است که گرمایی که خونرسانی در بدن ایجاد می کند کم می شود. افراد با فشار کم احساس سرمای بیشتری در بدنشان می کنند. به شکل معمول کسی که سابقه افت فشار دارد، با چنین علائمی می توان تشخیص داد. باید بررسی کرد بیمار در آن لحظه چه شرایطی دارد. به نسبت آن باید به وی کمک کرد.

• خشکی پوست و مو و یا بعضا چرب بودن آن
  خشک شدن پوست یا بعضا چرب شدن آن هم از دلایلی است که می توان گفت بیمار به دلیل کاهش فشار خون به آن مبتلا شده است.

• رنگ پریدگی صورت

  اگر فردی را با رنگ پریده یا به اصطلاح pale دیدید باید به دنبال دلیلی باشید که این رنگ پریدگی در پی آن به وجود آمده است. یکی از دلایل مهم آن می تواند همین کاهش فشار خون باشد.

• ضربان قلب بالا و ضعیف

  در شرایط افت فشار خون، قلب تلاش می کند تا میزان فشار خون را با کار بیشتر بالا ببرد. با این کار به همه اندامها خونراسانی می کند. به دنبال این تلاش ضربان قلب افزایش پیدا می کند.

• افزایش تعداد تنفس در دقیقه و تنگی نفس

  کاهش اکسیژن رسانی به سلولها پیامد افت فشار خون خواهد بود و همین باعث احساس تنگی نفس می شود.

ممکن است علایم فشار خون پایین همواره حاضر یا آشکار نباشند. با این حال، این علایم می توانند شامل خستگی، تاری در دید و مشکل در تمرکز شوند. برخی افراد مبتلا به فشار خون پایین هیچ گونه علایمی ندارند.

در این افراد، فشار خون پایین معمولا خطرناک یا نگران کننده نیست. با این وجود، حتی بروز دادن یک یا دو علامت می تواند بیانگر یک مشکل باشد.

علائم فشار خون پایین در موارد شدیدتر

در موارد شدید تر فشار خون پایین می تواند به بروز شوک منجر شود. شوک یک وضعیت پزشکی اورژانسی است که در اثر کاهش جریان خون در بدن ایجاد می شود. شوک می تواند سبب آسیب دیدن اعضا در سطح سلولی شود. علایم شوک شامل موارد زیر می شوند:

• تنفس سریع یا سطحی
• سردی پوست
• گیجی یا بی حواسی
• ضربان قلب شدید
• نبض ضعیف

البته دقت داشته باشید که با توجه به علت زمینه ای بروز فشار پایین خون، علائم آن می تواند از این موارد بیشتر باشد. همچنین بدانید فشار خونی که برای یک نفر پایین است ممکن است برای فرد دیگری نرمال باشد. در نتیجه علائم شما و فشار خونتان باید با توجه به شرایط هر فرد و توسط پزشک متخصص بررسی شود.

نکته مهم این است که فردی که در حال تجربه علایم شوک می باشد به مراقبت پزشکی اورژانسی نیازمند است.

خطرات فشار خون پایین

در صورتی که این وضعیت به مدتی طولانی ادامه یابد می تواند سبب عواقبی از جمله موارد زیر شود:

• شوک
• سکته مغزی
• حمله قلبی
• نارسایی کلیوی

درمان فشار خون پایین به صورت طبیعی

اغلب افراد مبتلا به فشار خون پایین جهت افزایش فشار خون نیازی به دارو ها یا دیگر مداخلات پزشکی ندارند. تعداد زیادی روش طبیعی و تغییر سبک زندگی برای افزایش فشار خون پایین وجود دارد که تغییرات سبک زندگی گفته شده در پایین را نیز شامل می شوند:

۱- بیش تر نمک مصرف کنید

برخلاف توصیه عمومی، رژیم های غذایی کم سدیم برای همه افرادی که به مشکلات فشار خون مبتلا هستند مناسب نمی باشند. افراد مبتلا به فشار خون پایین باید جهت کمک به افزایش فشار خون خود افزایش مدیریت شده مصرف سدیم را در نظر داشته باشند.

۲- از نوشیدنی های الکلی اجتناب کنید

الکل می تواند سبب کاهش بیش تر فشار خون شود بنابراین، افرادی که به فشار خون پایین مبتلا هستند باید از نوشیدن مقادیر زیاد الکل خودداری کنند.

۳- در ارتباط با مصرف دارو با پزشک خود مشورت کنید

فشار خون پایین می تواند عارضه ای جانبی از مصرف تعدادی از دارو ها باشد. در صورتی که علایم فشار خون پایین پس از مصرف یک دارو بروز کنند فرد باید پدیدار شدن این علایم را با پزشک خود در میان بگذارد.

۴- در هنگام نشستن پا های خود را بر روی یکدیگر قرار دهید

تحقیقات نشان داده است، قرار دادن پا ها بر روی یکدیگر در هنگام نشستن سبب افزایش فشار خون می شود. برای افرادی که به فشار خون بالا دچار هستند این وضعیت می تواند یک مشکل باشد. در افراد مبتلا به علایم فشار خون پایین، قرار دادن پاها بر روی یکدیگر با کم ترین تلاش به افزایش فشار خون کمک می کند.

۵- آب بنوشید

نوشیدن آب بیش تر به افزایش حجم خون کمک می کند. که آن نیز یکی از عوامل بالقوه فشار خون پایین را برطرف می کند. همچنین، این مورد می تواند به جلوگیری از دهیدراتاسیون نیز کمک کند. دهیدراتاسیون، از دست رفتن آب بدن می باشد.

۶- وعده های غذایی کوچک اما متعدد میل کنید

مصرف وعده های غذایی کم تر با دفعات بالا تر در طول روز می تواند به رفع فشار خون پایین کمک کند.

علت گفته قبل این است که مصرف وعده های غذایی کوچک تر به جلوگیری از افت فشار خون در اثر مصرف وعده های حجیم تر و سنگین تر کمک می کند.

۷- جوراب فشاری (جوراب واریس) بپوشید

جوراب فشاری به کاهش حجم خونی کمک می کند که در کف و ناحیه پایینی پا ها باقی می ماند و آن حجم خون را به جایی دیگر منتقل می کند. همچنین، جوراب فشاری برای رهایش درد مرتبط با واریس سیاهرگ ها نیز استفاده می شود. این جوراب ها به صورت آنلاین نیز قابل سفارش هستند.

۸- از تغییر موقعیت های ناگهانی خودداری کنید

برخاستن یا ایستادن سریع، می تواند احساس سبکی در سر، گیجی یا غش کردن احتمالی را در افراد مبتلا به فشار خون پایین به وجود آورد. در این موارد، قلب مقدار خون کافی را با سرعت لازم برای جبران تغییر ناگهانی موقعیت یا برخاستن پمپاژ نمی کند.

۹- باید مراقب علائم بود

فشار خون تنها در صورتی یک مشکل تلقی می شود که علایم آن وجود داشته باشند. اگر هیچ علامتی وجود نداشته باشد، فشار خون پایین به عنوان نشانه سلامتی فرد در نظر گرفته می شود. ضروری است که فرد، علایم را شناخته و بداند در صورت بروز مشکل در اثر فشار خون پایین چه اقداماتی باید انجام دهد.

دلایل افت فشار خون

عوامل احتمالی متعددی برای ایجاد فشار خون بالا وجود دارند. در برخی موارد، نیاز است جهت درمان فشار خون پائین علت زمینه ای درمان شود.

برخی از شایع ترین عوامل شامل موارد زیر می شوند:

• کمبود های تغذیه ای
• بستری بودن طولانی در تخت
• بارداری
• مصرف دارو
• عفونت های شدید
• واکنش های حساسیتی
• افت حجم خون
• مشکلات قلبی

با این حال، در صورتی که فرد هیچ گونه علایمی را تجربه نکند، فشار خون پایین می تواند بیانگر سلامت آن فرد باشد.

زمان مراجعه به پزشک

گاهی اوقات، فشار خون می تواند به وسیله مصرف برخی دارو ها یا وجود عوامل زمینه ای ایجاد یا بد تر شود. پزشکان عموما بر این موضوع اتفاق نظر دارند که فشار خون پایین تنها در صورتی یک مشکل تلقی می شود که با علایم همراه باشد.

فرد مبتلا به فشار خون پایین باید از علایم احتمالی و دارو هایی که سبب افت بیش تر فشار خون او می شوند آگاه باشد.

تجربه کردن هر کدام از علایم فشار خون پایین می تواند بیانگر وجود یک مشکل زمینه ای باشد که باید درمان شود.

از آنجایی که شوک یک وضعیت پزشکی اورژانسی و تهدید کننده زندگی فرد است، هر کسی که  در حال تجربه علایم و نشانه های شوک است، باید به دنبال مراقبت فوری پزشکی باشد.

مراقبت های لازم

افرادی که به خوبی به درمان های طبیعی پاسخ نمی دهند می توانند از پزشک خود در ارتباط با دارو های افزایش دهنده فشار خون سوال بپرسند.

فرد مبتلا می تواند موارد زیر را نیز مد نظر قرار دهد:

• بلند نکردن اجسام سنگین
• اجتناب از ایستادن در یک مکان برای مدت طولانی
• بلند کردن سر تخت
• اجتناب از قرار گیری طولانی مدت در معرض آب داغ
• نوشیدن مقادیر زیاد مایعات در هنگام ورزش یا در روز های گرم

برخلاف فشار خون بالا که با بسیاری از مشکلات سلامتی در ارتباط است؛ فشار خون پایین اغلب به عنوان نشانه ای از سلامت خوب تلقی می شود. فرد باید از علائم فشار خون پایین آگاه باشد. در صورتی که علائم شدید هستند! یا بیمار احساس می کند در موارد زیادی فشار پائین باعث کم شدن کارایی و اختلال در زندگی اش می شود؛ باید به پزشک مراجعه کند.

دکتر محسن صادقی قهرودی استادیار دانشگاه متخصص قلب و عروق و فوق تخصص بالون آنژیوپلاستی و والوپلاستی