بیماری عروق محیطی مربوط به بیماری عروقی جلدی قلب و مغز است که بیشتر به دلیل افزایش رسوب چربی در داخل عروق اتفاق می افتد. برای تشخیص و درمان این بیماری، آنژیوپلاستی عروق محیطی به کار می رود.
بیماری عروق محیطی باعث نازک شدن و مسدود شدن رگ‌ها و در نهایت عدم جریان خون در دست‌ها، کلیه، معده و پاها می‌شود. بیماری عروق محیطی خطرناک ترین عامل سکته و حملات قلبی است. مردان نسبت به زنان بیشتر در معرض ابتلا به عارضه قلبی قرار دارند. افراد سیگاری نیز ازجمله کسانی هستند که نسبت به بقیه افراد آسیب‌پذیرتر هستند.
اگرچه بیماری عروق محیطی نتایج بدی را به دنبال دارد اما فعالیت‌های ورزشی یکی از بهترین راه‌های پیشگیری و کنترل بیماری است.
نکاتی در مورد بیماری عروق محیطی
- بهترین راه برای پیشگیری از این اختلالات، انجام فعالیت‌های فیزیکی و ورزشی است.
- اصلی‌ترین عامل این بیماری، رسوب کلسترول در داخل عروق است.
- بیماری عروق محیطی یکی از خطرناک‌ترین عوامل بیماری‌های قلبی است.
- درد و بی‌حس شدن پاها یکی از علائم این اختلالات است.
علائم بیماری عروق محیطی
بنا به گفته کارشناسان حدود نیمی از افراد مبتلا به این بیماری از شرایط خود به دلیل عدم مشاهده علائم، بی‌اطلاع هستند. برخی علائم احتمالی شامل موارد زیر می‌شود:
- ریزش موهای پا
- لنگی متناوب- درد در ناحیه عضلات ساق و ران پا در هنگام راه رفتن و بالا رفتن از پله
- ضعف پا
- احساس سرد شدن پا
- لمس و بی‌حس شدن پا
- شکننده شدن ناخن‌های پا
- رشد آهسته ناخن‌های پا
- بهبود طولانی و عدم بهبود زخم‌های پا
- پوست پا براق و رنگ‌پریده
- پیدا نکردن نبض در پا
- اختلال در نعوظ آلت تناسلی مردانه
دلایل بیماری عروق محیطی
عمده‌ترین دلیل بیماری عروق محیطی ، آترواسکلروز است. آترواسکلروز یا تصلب شرایین به فرایند رسوب مواد چربی در داخل عروق اطلاق می‌گردد.
یکی دیگر از دلایل بیماری عروق محیطی مربوط به لخته شدن خون در داخل رگ‌ها، آسیب به اندام‌ها و آناتومی غیرعادی عضلات و اندام‌ها است.
دیابت، استعمال دخانیات، چاقی و اضافه‌وزن، فشارخون بالا، افزایش سن، کلسترول بالا و سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی و عروقی نیز ازجمله مواردی هستند که در بیماری عروق محیطی مؤثر هستند.
تشخیص بیماری عروق محیطی
برای تشخیص بیماری عروق محیطی چند راه مختلف وجود دارد که در صورت مشکوک شدن به بیماری، پزشک ابتدا به بررسی پاهای فرد می‌پردازد.
آنکل براشیال ایندکس یا Ankle-brachial index، رایج‌ترین آزمایش برای تشخیص اختلالات عروقی است که توسط آن فشارخون مچ پا و فشارخون بازوها با یکدیگر مقایسه می‌شود.
آنژیوگرافی، اسکن فراصوت و آزمایش خون نیز برای تعیین سطح کلسترول و هوموسیستئین ممکن است توسط پزشک تجویز گردد.
تصاویر داپلر و فراصوت که روشی بدون نیاز به عمل جراحی است و با استفاده از امواج فراصوت تصاویری از عروق خونی ارائه می‌دهد و همچنین میزان جریان خون در رگ‌ها به‌منظور تشخیص انسداد عروقی را ارائه می‌دهد.
سی تی آنژیوگرافی یکی دیگر از روش‌های عکس برداری بدون عمل جراحی است که از قسمت‌های لگن، شکم و پاها عکس تهیه می‌نماید. این روش برای بیمارانی که دارای دستگاه ضربان‌ساز هستند مؤثر است.
اِم آر آی اطلاعاتی توسط سی تی اسکن ارائه می‌شود را تنها با این تفاوت بدون نیاز به اشعه ایکس ارائه می‌کند.
آنژیوگرافی به‌طور طبیعی مختص درمان بیماری‌های عروقی است. در هنگام آنژیوگرام یا عکس‌برداری از داخل عروق، ماده حاجب به داخل عروق تزریق و سپس از اشعه ایکس برای تصویربرداری و تشخیص انسداد عروق و جریان خون استفاده می‌شود.
عدم‌تشخیص و درمان اختلالات جلدى عروقی خطرناک بوده و می‌تواند منجر به مواردی مانند از دست دادن پا، افزایش خطر بیماری‌های کرونری و آترواسکلروز عروقی شود.
از آنجا که خطر حملات قلبی و سکته در افراد مبتلابه اختلالات جلدى عروقی بسیار زیاد است لذا توصیه می‌شود افراد مبتلا برای تشخیص و درمان به‌موقع به پزشک مراجعه نمایند.
راه‌های درمان بیماری عروق محیطی
موسسه قلب و کاردیولوژی آمریکا توصیه‌هایی برای افراد مبتلا به بیماری عروق محیطی را ارائه داده است که این موارد در قسمت پایین ذکر شده است:
# فعالیت‌های فیزیکی مرتب
یکی از مؤثرترین روش‌های درمانی است که توسط پزشک برای بیمار توصیه می‌شود. شروع این فعالیت‌های فیزیکی باید ابتدا به‌آرامی آغاز شود. پیاده‌روی، ورزش پاها و تردمیل ازجمله فعالیت‌های ورزشی هستند که انجام آن‌ها سه بار در هفته به مدت ۴ الی ۸ هفته باعث بهبود این اختلال می‌شود.
# تغییر برنامه غذایی
بسیاری از افرادی که دچار اختلالات جلدى عروقی هستند به‌طور طبیعی دارای کلسترول بالایی هستند. ازاین‌رو حذف چربی‌های اشباع، چربی‌های ترانس و کلسترول از برنامه غذایی و مصرف بیشتر میوه و سبزی در کاهش سطح کلسترول بسیار مؤثر است.
# پرهیز از استعمال دخانیات
استعمال دخانیات تأثیر به سزایی در افزایش خطر اختلالات جلدى عروقی، سکته و حملات قلبی دارد. افراد سیگاری ۴ برابر بیشتر از افرادی عادی در معرض خطر بیماری‌های قلبی هستند. ازاین‌رو عدم استعمال دخانیات در کاهش بیماری‌های قلبی و عروقی بسیار مؤثر است.
# دارو
داروهای ضد فشارخون برای مانند استاتین ها ممکن است برای کاهش کلسترول توسط پزشک تجویز شود. همچنین داروهای دیگر نیز برای کاهش درد در برخی بیماران نیز ممکن است توسط پزشک توصیه و تجویز گردد.
در صورت عدم تأثیر موارد بالا پزشک عمل آنژیوپلاستی عروق محیطی را به‌منظور رفع انسداد عروق تجویز می‌کند.
پیشگیری از بیماری عروق محیطی
برخی از عواملی که در پیشگیری از بیماری عروق محیطی مؤثر است عبارت‌اند از:
۱-سابقه خانوادگی
در صورت داشتن سابقه خانوادگی اختلالات قلبی و عروقی توصیه می‌شود پزشک خود را از آن مطلع گردانید.
۲-استعمال دخانیات
مصرف دخانیات بیش از همه عوامل دیگر در ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی مؤثر است و افراد سیگاری به‌طور طبیعی چهار برابر بیشتر از افراد عادی نیز آسیب‌پذیر هستند. لذا توصیه می‌شود برای بهبود بیماری به‌شدت از مصرف دخانیات پرهیز نمایید.
۳-برنامه غذایی
داشتن برنامه غذایی فاقد اسیدهای چرب ترانس، چربی‌های اشباع، کلسترول و نمک بسیار مؤثر است. همچنین مصرف میوه و سبزی و لبنیات کم‌چرب نیز تأثیر به سزایی دارد. افراد چاق و کسانی که اضافه‌وزن دارند نیز باید از طریق برنامه غذایی وزن خود را کاهش دهند.
اختلالات جلدى عروقی در افزایش خطر سکته و حملات قلبی بسیار مؤثر است؛ اما باید توجه داشت که سبک زندگی سالم و برنامه غذایی در پیشگیری و درمان بسیار تأثیر دارد.
دکتر محسن صادقی قهرودی استادیار دانشگاه متخصص قلب و عروق و فوق تخصص بالون آنژیوپلاستی و والوپلاستی
