دکتر صادقی قهرودی
متخصص قلب و عروق ، آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی

مراقبت های قبل و بعد اسکن قلب

اسکن هسته ای قلب برای ارزیابی قلب و بیماری شریان کروناری و کاردیومیوپاتی (بیماری عضلات قلبی) استفاده میشود. همچنین ممکن است برای این که مشخص کنند آیا قلب در اثر شیمی درمانی یا رادیوتراپی آسیب دیده است یا خیر نیز از آن استفاده کنند.

پزشکی هسته ای از مقدار کمی ماده ی رادیواکتیو که رادیوترکر نامیده میشود استفاده میکند که معمولا به جریان خون تزریق میشود، استنشاق میشود یا بلعیده میشود.

پ ن: البته این را در نظر بگیرید که بین اسکن هسته ای قلب و آنژیوگرافی قلب تفاوت هست.

اسکن قلب چیست؟

اسکن هسته ای قلب شاخه ای از تصویر برداری پزشکی است که از مقدار کمی ماده ی رادیواکتیو، برای تشخیص یا درمان بیماری های مختلفی مانند بسیاری از سرطان ها، بیماری های قلبی، دستگاه گوارش، غدد داخلی، اختلالات عصبی و دیگر اختلالات درونی بدن استفاد میکند.

اسکن قلب برای تشخیص و ارزیابی بیماری های شریان کرونری قلب نیز مفید است. همچنین برای ازیابی کاردیومیوپاتی و تعیین آسیب احتمالی به قلب در اثر شیمی درمانی یا رادیوتراپی نیز استفاده میشود.

اسکن قلب چگونه است؟

فرآیند تصویر برداری اسکن هسته ای قلب بدون تهاجم است و به استثنای تزریق وریدی، معمولا یک آزمایش پزشکی بدون درد بوده که به تشخیص و ارزیابی شرایط بیماری کمک میکند. شما را روی میز تصویر برداری می خوابانند. پرستار یک آنژیوکت را درون ورید شما روی دست یا بازویتان وارد میکند.

معمولا آزمایش با تزریق یک ماده ی ترکر در حالی که روی میز دراز کشیده اید، شروع میشود. در ساعت های ابتدایی که ماده ی ترکر به شما تزریق شده است، شما در حالتی که دستانتان (یا فقط دست چپتان) روی سرتان قرار دارند برای مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه و تا زمانی که تصویر ها ثبت میشوند روی میز متحرکت عکس برداری دراز میکشید.

اسکن هسته ای قلب

بعد از اسکن چه می کنیم

بعد از تصویر برداری برای شما تست ورزش انجام می دهند، چیزی که در آن شما یا روی تردمیل راه میروید یا با دوچرخه ی ایستا برای چند دقیقه ورزش میکنید.

زمانی که در حال ورزش هستید، فعالیت الکتریکی قلب شما با نوار قلب پایش میشود، و همچنین فشار خون شما بارها اندازه گیری میشود. زمانی که جریان خون به قلب شما به حداکثر میزان خود می رسد، به شما از طریق تزریق وریدی ماده ی رادیوترکر تزریق خواهد شد.پ

بعد از این که تست ورزش شما به پایان رسید، ممکن است از شما خواسته شود که مقداری آب بنوشید. برای دومین بار روی میز تصویر برداری قرار خواهید گرفت پس سری دوم عکس ها ثبت خواهند شد. در این زمان، همچنین نوار قلبتان روی تصویر حرکت قلب شما قرار داده میشود.

اگر شما نتوانید از تردمیل یا دوچرخه ی ایستا استفاده کنید، ورزش نخواهید کرد؛ اما به شما دارویی می دهند تا جریان خون قلبتان افزایش یابد.

زمان واقعی اسکن برای هر اسکن قلبی بر اساس نوع اسکنی که برای شما انجام میشود، بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه متغیر است. به طور کلی اسکن هسته ای قلب نزدیک ۲ تا ۴ ساعت از وقت شما را خواهد گرفت.

زمانی که تصویر برداری به پایان برسد، باید منتظر بمانید تا کارشناس تصویر برداری تصویر ها را بررسی کند تا ببیند آیا تصویر اضافه ای نیاز است یا خیر.

قبل و بعد از اسکن هسته ای قلب چه چیزی تجربه میکنم؟

✔ به غیراز تزریق وریدی، بیشتر فرآیند های اسکن قلب بدون درد هستند و به ندرت ناراحتی یا عوارض جانبی خاصی ایجاد می کنند.

✔ زمانی که ماده ی رادیوترکر برای شما تزریق شود، شما احساس رنجش کمی در اثر ورود سوزن آنژیوکت که به وریدتان وارد میشود،  تجربه میکنید.

✔ زمانی که ماده ی رادیوترکر به بازوی شما تزریق میشود، ممکن است احساس سرمایی داشته باشید که از دست شما بالا می رود، اما معمولا عوارض دیگری ندارد.

✔ از شما خواسته خواهد شد تا زمانی که خسته شوید یا دچار تنگی نفس شوید، به ورزش کردن ادامه دهید.

✔ اگر به دلیل این که توانایی ورزش کردن ندارید به شما دارویی داده شود تا جریان خون شما را افزایش دهد، ممکن است این دارو یک احساس دوره ای اضطراب، سردرگمی، تهوع، تنگی یا تنفس ضعیف برای شما به وجود بیاورد.

و باز هم

✔ همچنین ممکن است در قفسه ی سینه ی خود احساس ناراحتی داشته باشید. هر علائمی که در اثر این فرآیند ایجاد شود، معمولا با پایان تزریق از بین می رود.

✔ در موارد نادر، اگر عوارض این دارو ها خیلی شدید باشند یا باعث ناراحتی خیلی زیاد در شما شوند، داروهای دیگری برای توقف این اثرات به شما داده میشود.

✔ مهم است در زمانی که تصویر در حال ثبت شدن است، ثابت بمانید. گرچه تصویر برداری هسته ای به خودی خود دردی ایجاد نمیکند، ممکن است در اثر بی حرکتی یا ماندن در یک حالت خاص در حین تصویر برداری مقداری احساس ناراحتی داشته باشید.

✔ در صورتی که پزشک شما توصیه ی دیگری به شما نکند، بعد از اسکن هسته ای قلب ممکن است به فعالیت های طبیعی خود بازگردید. اگر دستورات خاصی نیاز باشد، کارشناس یا پرستار آن ها را قبل از ترک بخش پزشکی هسته به شما می گوید.

✔ از طریق فرآیند طبیعی واپاشی رادیواکتیو، مقدار اندک ماده ی رادیوترکر که در بدن شما وجود دارد، با گذشت زمان فعالیت رادیواکتیو خود را از دست می دهد.

✔ همچنین ممکن است در ساعت های ابتدایی یا روز تصویر برداری، از طریق ادار یا مدفوع دفع شود. همچنین شما باید طبق دستور کارشناسان پزشکی هسته ای برای دفع ماده ی رادیواکتیو مقدار زیادی آب بنوشید.

بعد از اسکن قلب چه بخوریم

رژیم غذایی خاصی بعد از اسکن قلب نیاز نیست و شما می توانید زندگی عادی خود را در پیش گیرید.

عوارض اسکن هسته ای قلب برای اطرافیان چیست؟

داروی رادیواکتیو موجود در بدن بیمار زیاد قوی نیست و بیشتر به عنوان دریاب استفاده می شود، بنابراین هیچ گونه خطری برای اطرافیان بیمار ندارد.

مراقبت های بعد از اسکن هسته ای قلب

✅ باید هر گونه دارویی که مصرف میکنید مانند ویتامین ها یا مکمل های گیاهی را به پزشک خود یا کسی که عکس برداری را برای شما انجام می دهد، اطلاع دهید. همچنین باید هر گونه حساسیت (آلرژی) یا بیماری اخیر و یا هر مشکل سلامتی دیگر را به آن ها اطلاع دهید.

✅ اگر باردار هستید یا یکی از شرایط زیر را دارید باید به پزشکتان اطلاع دهید:

  • اگر اخیرا دچار حمله ی قلبی یا انفارکتوس میوکارد (MI) شده اید
  • نارسایی قلبی
  • آسم
  • بیماری مزمن ریه
  • اختلالات هدایتی قلب (مانند بلاک AV)، تنگی آئورت یا دیگر اختلالات دریچه ی قلبی
  • هرگونه اخلال قلبی یا ریوی

همچنین اگر زانوها یا لگن شما مشکل دارند یا در نگه داشتن تعادلتان مشکل دارید به پزشکتان بگویید؛ زیرا ممکن است توانایی شما برای انجام ورزش هایی که برای این فرآیند لازم هستند محدود شود.

در زمان اسکن چه کاری باید بکنیم

✅ شما باید کفش و لباس راحتی بپوشید. در روز آزمایش روغن، لوسیون یا کرمی روی پوست خود نمالید. اگر به دلیل آسم یا هر بیماری تنفسی دیگر از اسپری استنشاقی استفاده میکنید، نیز آن را با خود به همراه داشته باشید و مطمئن شوید که تیم درمانی شما از این که از اسپری استنشاقی استفاده میکنید، اطلاع دارند.

✅ در صورت امکان جواهرات و زینت آلات فلزی را باید در خانه بگذارید یا قبل از آزمایش دربیاورید زیرا ممکن است با فرآیند تداخل داشته باشند.

✅  ۴۸ ساعت قبل از آزمایشتان، از مصرف کافئین (مانند قهوه ی بدون کافئین یا قهوه ی معمولی، چای سرد و گرم، نوشیدنی بدون الکل کافئین دار، نوشیدنی انرژی زا، شکلات و داروهایی که دارای کافئین هستند و…) و سیگار کشیدن پرهیز کنید. ممکن است پزشکتان دستورالعمل های ویژه ای به شما بدهند.

✅ بعد از نیمه شب قبل از آزمایشتان نباید چیزی بخورید یا بنوشید، اما ممکن است بتوانید مصرف داروهایتان را با کمی آب ادامه دهید، مگر اینکه پزشکتان چیز دیگری گفته باشد.

✅ اگر از داروهای بتابلاکر یا بلاک کننده ی کانال کلسیم استفاده میکند (ایندرال، متوپرولول، نارواسک و…) باید در مورد قطع موقت آن ها با پزشکتان صحبت کنید. اگر دیابت دارید، درمورد دستورالعمل ویژه برای مصرف داروهای دیابتتان در روز آزمایش با پزشک خود صحبت کنید.

چه کسی تصاویر اسکن هسته ای قلب را تفسیر می کند؟

یک رادیولوژیست یا پزشک دیگر که در مرکز پزشکی هسته ای کار میکند، عکس شما را تفسیر میکند و نتیجه ی آن را برای پزشکتان می فرستد.

آیا اسکن هسته ای قلب خطرناک است؟

اسکن هسته ای قلب

  • اگر بیماری شریان کروناری داشته باشید، ممکن است در هنگام ورزش یا زمانی که برای تست ورزش دارو به شما داده میشود درد قفسه سینه ای احساس کنید. درحالی که قلب شما پایش میشود، و اگر نیاز باشد میتوانند به شما برای درد قفسه ی سینه تان دارویی بدهند.
  • اگر به دلیل یافته های این تصویر برداری به یک مشکل قلبی تهدید کننده ی حیات مشکوک شوند، ممکن است متخصص قلب شما در همان روز مداخلات قلبی عروقی ای برای شما انجام دهد.
  • به این دلیل که میزان ماده ی رادیوترکر اندک است، اقدامات تشخیصی پزشکی هسته ای بیمار در معرض تابش رادیواکتیو نسبتا کمی قرار می گیرد، که برای این اقدام تشخیصی قابل قبول است. بنابراین خطرات رادیواکتیو به نسبت فواید احتمالی آن بسیار اندک است.
  • اقدامات تشخیصی پزشکی هسته ای برای بیش از پنج دهه مورد استفاده قرار گرفته است، و به دلیل این مقدار کم تابش در طولانی مدت عارضه ی جانبی شناخته شده ای نداشته است.

خطرات احتمالی در برابر مزایا

  • خطرات درمان همیشه دربرابر فواید احتمالی فرآیند های درمانی پزشکی هسته ای قرار دارند. قبل از انجام درمان به شما در مورد هرگونه خطر قبل توجه اطلاع رسانی میشود و به شما فرصت پرسیدن هرگونه سوال داده میشود.
  • ممکن است واکنش حساسیتی (آلرژیک) به ماده ی رادیوفارماکوتیکال اتفاق افتد، اما خیلی نادر بوده و معمولا خفیف است. با این وجود شما باید هر گونه حساسیتی که ممکن است داشته باشید یا دیگر مشکلاتی که احتمالا در هنگام آزمایش های پزشکی هسته ای قبلی برای شما به وجود آمده اند را به پزشکتان اطلاع دهید.
  • تزریق ماده ی رادیوترکر ممکن است باعث یک درد خفیف و ایجاد قرمزی شود که باید به سرعت از بین بروند.
  • خانم ها باید هرگونه احتمال بارداری یا شیردهی به کودک خود را به پزشک یا کارشناس پزشکی هسته ای اطلاع دهند.

 

دکتر محسن صادقی قهرودی استادیار دانشگاه متخصص قلب و عروق و فوق تخصص بالون آنژیوپلاستی و والوپلاستی

همین الان مشاوره بگیر