مقدار بالاى کلسترول خون یا چربی خون بالا می تواند جدی باشد. افرادی که کلسترول خون بالا دارند شانس بیشتری برای ابتلا به بیماری های قلبی دارند. کلسترول خون بالا باعث ایجاد علائم نمی شود، بسیاری از افراد آگاه نیستند که میزان کلسترول آنها بالا است.
کلسترول چیست؟
خون، آبکى و کلسترول چرب است. این دو درست مانند روغن و آب، با یکدیگر مخلوط نمی شوند. بنابراین، کلسترول به منظور حرکت در جریان خون، در بسته های کوچک به نام لیپوپروتئین ها حمل می شود. داخل این بسته های کوچک از چربی و خارج آن ها از پروتئین ساخته شده است.
دو نوع لیپوپروتئین کلسترول را در سراسر بدن حمل می کنند. میزان هر دو باید در محدوده ى سالم باشد:
#LDL
کلسترول ال دى ال ( لیپوپروتئین با چگالی پایین) گاهی اوقات کلسترول “بد” نامیده می شود.
میزان بالاى ال دى ال باعث ایجاد کلسترول در شریان ها می شود. هر چه سطح ال دى ال در خون شما بالاتر باشد، احتمال بیماری هاى قلبی در شما بیشتر دارید.
#HDL
کلسترول اچ دى ال (لیپوپروتئین با چگالی بالا) کلسترول “خوب” نامیده می شود.
این اچ دى ال ، کلسترول را از دیگر قسمت های بدن به کبد انتقال می دهد. کبد کلسترول را از بدن شما حذف می کند. هر چه سطح اچ دى ال در خون بیشتر باشد ، احتمال ابتلا به بیماری قلبی پایین تر است.
چه عواملى باعث ایجاد کلسترول خون بالا مى شوند؟
عوامل مختلفی می توانند سطح کلسترول خون را تحت تاثیر قرار دهند. برخی از این عوامل را می توانید کنترل کنید و برخى را نمى توانید کنترل کنید .
این موارد را می توانید کنترل کنید:
✅ چیزی که می خورید
برخی از غذاها چربی هاى متنوعى دارند که سطح کلسترول را افزایش می دهند. چربی اشباع شده سطح کلسترول ال دى ال را بیش از هر چیز دیگر در رژیم غذایی شما افزایش می دهد.
اسید هاى چرب ترانس زمانی ایجاد می شوند که روغن گیاهی هیدروژنه شود تا آن را سخت و سفت کند. اسیدهای چرب ترانس نیز سطح کلسترول را افزایش می دهند.
کلسترول در غذاهائی که از منابع حیوانی هستند، مثل زرده ى تخم مرغ، گوشت و پنیر موجود است.
✅ وزن شما
داشتن اضافه وزن به افزایش سطح ال دى ال ، کاهش اچ دى ال کمک مى کند و سطح کلسترول را افزایش می دهد.
✅ فعالیت شما
عدم انجام ورزش منظم می تواند منجر به افزایش وزن و افزایش سطح ال دى ال شود. ورزش منظم می تواند به شما در کاهش وزن و کاهش سطح ال دى ال کمک کند. همچنین می تواند سطح اچ دى ال را افزایش دهد.
این موارد را نمی توانید کنترل کنید:
✅ وراثت
کلسترول خون بالا می تواند در خانواده ها جریان داشته باشد. یک وضعیت ژنتیکی ارثی (هیپرکلسترولمی خانوادگی) منجر به سطح بسیار بالاى ال دى ال می شود. در هنگام تولد شروع شده و در سنین جوانى به یک حمله ى قلبی منجر می شود.
✅ سن و جنس
با شروع بلوغ، مردان سطح اچ دى ال پایین ترى نسبت به زنان دارند. با افزایش سن سطح ال دى ال در زنان و مردان افزایش می یابد. زنان جوان تر ال دى ال پایین ترى نسبت به مردان دارند، اما بعد از سن ۵۵ ، سطح بالاتری نسبت به مردان خواهند داشت.
کلسترول خون بالا چگونه تشخیص داده مى شود ؟
کلسترول خون بالا با بررسی سطح کلسترول در خون تشخیص داده می شود. برای اندازه گیری سطح کلسترول بهتر است یک آزمایش خون به نام تست لیپوپروتئین انجام دهید. اکثر مردم قبل از انجام آزمایش باید ۹ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشند (چیزی نخورند و ننوشند ).
این تست اطلاعاتی به شما در مورد موارد زیر ارائه می دهد:
- کلسترول کل
- کلسترول ال دى ال (بد) : منبع اصلی ایجاد کلسترول و انسداد در شریان ها
- کلسترول اچ دى ال ( خوب ) : کلسترول خوبى که از ایجاد کلسترول در شریان ها حلوگیرى مى کند
- تری گلیسیرید: شکل دیگری از چربی خون
اگر امکان انجام تست لیپوپروتئین وجود نداشته باشد، دانستن کلسترول کل و اچ دى ال می تواند به شما یک ایده کلی درباره میزان کلسترول شما بدهد. تست اچ دى ال و کلسترول کل نیازى به ناشتا بودن ندارد . اگر کلسترول کل ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر یا بیشتر باشد یا اچ دى ال کمتر از ۴۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد، لازم است تست لیپوپروتئین انجام شود.
سطح کلسترول با واحد میلی گرم کلسترول در دسی لیتر خون اندازه گیری می شود.
تری گلیسرید نیز می تواند خطر ابتلا به بیماری هاى قلبی را افزایش دهد. سطوح بالاى لب مرز (۱۵۰-۳۰۰ میلی گرم در دسی لیتر) یا بالا (۲۰۰ میلی گرم / دسی لیتر یا بیشتر) ممکن است نیاز به درمان داشته باشند. چیزهایی که می توانند تری گلیسیرید را افزایش دهند عبارتند از:
۱- اضافه وزن
۲- عدم فعالیت فیزیکی
۳- سیگار کشیدن
۴- مصرف بیش از حد الکل
۵- رژیم غذایی با کربوهیدرات بسیار بالا
۶- برخی بیماری ها و داروها
۷- اختلالات ژنتیکی
چگونه کلسترول بالا خون درمان می شود؟
هدف اصلی از درمان با کاهش کلسترول خون این است که سطح ال دى ال را به اندازه ى کافی برای کاهش خطر ابتلا به حمله ى قلبی و یا سایر بیماری های ناشی از سخت شدن شریان ها کاهش دهیم. برخی افراد در معرض خطر ابتلا به حمله ى قلبی هستند، زیرا در حال حاضر بیماری قلبی دارند. برخى دیگر در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی هستند زیرا دیابت یا ترکیبی از عوامل خطر برای بیماری قلبی دارند.
عوامل خطرى است که ال دى ال شما را تحت تاثیر قرار می دهند عبارتند از :
- سیگار کشیدن
- فشار خون بالا (۱۴۰/۹۰ یا بالاتر یا تحت درمان بودن با داروهای فشار خون)
- کلسترول اچ دى ال پایین (کمتر از ۴۰ میلی گرم در دسیلیتر) *
- سابقه ى خانوادگی بیماری قلبى (بیماری قلبی در پدر یا برادر قبل از ۵۵ سالگى؛ بیماری قلبی در مادر یا خواهر قبل از ۶۵ سالگی)
- سن (مردان ۴۵ سال و بالاتر؛ زنان ۵۵ سال و بالاتر)
دو راه اصلی برای کاهش کلسترول خون وجود دارد:
- درمان به روش تغییر در شیوه ى زندگی (تى ال سى)
شامل رژیم غذایی کاهنده ى کلسترول (رژیم غذایی تى ال سى)، فعالیت بدنی و مدیریت وزن است. این روش برای هر کسی که ال دى ال او بالاتر از میزان هدف است ، مناسب است .
- درمان دارویی
اگر نیاز به داروهای پایین آورنده کلسترول باشد، آن ها به همراه درمان تى ال سى برای کاهش ال دى ال استفاده می شوند.
– کاهش کلسترول با روش تى ال سى
این روش مجموعه ای از تغییر در شیوه ى زندگی است که شما می توانید برای کمک به کاهش کلسترول ال دى ال خود انجام دهید . بخش اصلی آن عبارتند از:
۱) رژیم غذایی تى ال سى
این رژیم غذایی توصیه می کند به :
- محدود کردن میزان چربی اشباع شده و کلسترول دریافتى
- خوردن کالری کافی برای دستیابی به وزن سالم یا حفظ آن.
- افزایش فیبر محلول در رژیم غذایی . به عنوان مثال، جو دوسر، لوبیا، و سیب منابع خوبی از فیبر محلول هستند.
- اضافه کردن غذای کاهش دهنده ى کلسترول براى بعضى افراد مانند مارگارین هایی که حاوی استرول گیاهی یا استر هاى استنول .
۲) کنترل وزن
در صورت داشتن اضافه وزن مى توان با پایین آوردن وزن ال دى ال را کاهش داد. کنترل وزن برای افرادی که دارای عوامل خطر هستند مثل تری گلیسیرید بالا و یا اچ دى ال پایین و اضافه وزن با دور کمر بزرگ (بیش از ۴۰ اینچ برای مردان و بیش از ۳۵ اینچ برای زنان) بسیار مهم است.
۳) فعالیت بدنی
فعالیت بدنی منظم برای همه توصیه می شود. این کار می تواند به بالا بردن اچ دى ال و پایین آوردن ال دى ال کمک کند
دکتر محسن صادقی قهرودی استادیار دانشگاه متخصص قلب و عروق و فوق تخصص بالون آنژیوپلاستی و والوپلاستی
