نبض یکی از اصطلاحات پزشکی است و گرفتن نبض به منظور اندازه‌گیری ضربان قلب انجام می‌شود. نبض در واقع میزان واقعی ضربان قلب است.
نبض بسیار ضعیف همراه با سرگیجه است و حاکی از شوک و خونریزی داخلی می‌تواند باشد. در مقابل نیز نبض تند حاکی از فشارخون بالا و اختلالات قلبی و عروقی است.
از این رو با تمرین گرفتن نبض خود و دیگران به‌آسانی می‌توان موارد گفته‌شده را تشخیص داد.
اما اینکه نبض چیست، چه اهمیتی دارد، بهترین روش پیدا کردن و گرفتن نبض چیست، مواردی است که در ادامه می‌خوانید.
نکاتی در مورد نبض
چند نکته مهم در رابطه با نبض عبارت‌اند از:
- رگ‌ها در زمان پمپاژ قلب منقبض‌شده و گشاد می‌شوند که موجب نبض می‌شود.
- مچ دست و گردن، بهترین محل برای گرفتن نبض است.
- نبض سالم بین ۶۰ الی ۱۰۰ در دقیقه است.
نبض چیست؟
نبض، انقباض رگ‌ها است. این انقباض در نتیجه افزایش فشارخون در داخل عروق در هر ضربان قلب است.
انقباض عروق با هر ضربان قلب بالا و پایین می‌شود. نبض نیز در نقاطی از بدن که رگ به پوست نزدیک‌تر بوده، ملموس‌تر است.
تشخیص نبض
شریانی که از نزدیکی سطح پوست مچ دست و گردن می‌گذرد موجب تسهیل در تشخیص نبض در این نواحی است.
توجه به برخی نکات ساده برای گرفتن نبض در ناحیه مچ دست، این امر را برای شما تسهیل می‌گرداند. این موارد عبارت‌اند از:
- یک دست را باز کنید، به‌طوری‌که کف آن رو به بالا باشد.
- دو انگشت دست دیگرتان را روی برآمدگی ساعد قرار دهید.
- هنگامی‌که انگشتتان را روی نقطه صحیح قرار دهید، متوجه نبض ضربان قلب خواهید شد.
یکی از جاهای دیگر برای پیدا کردن و گرفتن نبض گردن است. با گذاشتن دو انگشت بر روی برآمدگی نرم دو طرف نای، نبض را به‌راحتی حس کنید. این نبض از یکی از سرخرگ های کاروتید عبور می‌کند که از مهم‌ترین سرخرگ‌هایی است که از قلب به سمت مغز کشیده شده است.
محل‌هایی که تشخیص نبض کمی دشوار است عبارت‌اند از:
- پشت زانو
- داخل آرنج در زمان کشیدگی آرنج
- داخل ران
- در قسمت شقیقه‌ها
راهنمای گرفتن نبض
زمانی که با توجه به آنچه در بالا گفته شد نبض را پیدا کردید، برای ثبت نبض نیز، باید نکات زیر را رعایت کنید:
- استفاده از ساعت یا زمان‌سنج دارای ثانیه‌شمار
- شمردن تعداد نبض در مدت یک دقیقه یا ۳۰ ثانیه
- تعداد نبض در یک دقیقه روش استاندارد اندازه‌گیری نبض است. همچنین می‌توان تعداد نبض را در ۳۰ ثانیه حساب و در آخر ضربدر ۲ کرد.
- نبض باید بین ۶۰ الی ۱۰۰ در دقیقه باشد.
نبض نرمال چند است؟
ضربان قلب باید به صورت پیوسته و همراه با فاصله‌ای در هر انقباض باشد. به‌عنوان قانونی کلی، نبض بزرگسالان باید بین ۶۰ الی ۱۰۰ در دقیقه باشد. همچنین افرادی که ورزش می‌کنند به‌طور طبیعی ضربان قلب آهسته تری نسبت به افراد عادی دارند. به‌عنوان مثال نبض طبیعی در افراد ورزشکار بین ۴۰ الی ۶۰ است.
فعالیت، ورزش، استرس، هیجان و ترس نیز از عواملی است که می‌تواند بر تعداد نبض تأثیرگذار باشد.
درصورتی‌که با گرفتن نبض متوجه شدید تعداد نبض کمتر از ۴۰ در ثانیه و بیشتر از ۱۲۰ در ثانیه است به پزشک مراجعه نمایید.
نبض نامنظم به خصوص نبض بیش از حد را نبض اکتاپیک گویند. نبض اکتاپیک به‌طور معمول بی‌خطر بوده و نیازی به درمان ندارد. در صورتی که این مسئله شما را نگران کرده است به پزشک مراجعه کنید.
کنترل ضربان قلب
مانیتورهای موجود در بیمارستان، میزان ضربان قلب و نبض را نشان می‌دهد. این مانیتورها برای استفاده در منزل نیز موجود است.
در صورت استفاده از این دسته مانیتورها در منزل، شما باید:
- صحت اطلاعات آن را با پزشک بررسی کنید.
- هر روز فشارخون را در زمان مشخصی بگیرید.
- نتایج نبض و فشار را چندین مرتبه ثبت نمایید.
همچنین اپلیکیشن های متعددی هستند که کار با این مانیتورها و ثبت تعداد نبض را آسان کرده‌اند. چند نمونه از این موارد نیز توسط سازمان غذا و دارو آمریکا تائید شده است.
این برنامه‌ها محاسبه و تفسیر تعداد نبض‌ها را آسان‌تر نموده است. چنانچه هرگونه اشکال و ایرادی داشتید به پزشک مراجعه کنید.
دکتر محسن صادقی قهرودی استادیار دانشگاه متخصص قلب و عروق و فوق تخصص بالون آنژیوپلاستی و والوپلاستی
